Η εφηβεία είναι μια περίοδος γεμάτη προκλήσεις, αναζητήσεις και αλλαγές, όμως, για πολλούς εφήβους, συνοδεύεται από συναισθηματικές δυσκολίες που μπορεί να οδηγήσουν στην κατάθλιψη.
Πρόκειται για ένα ζήτημα που απασχολεί ολοένα και περισσότερους γονείς, εκπαιδευτικούς, και ειδικούς ψυχικής υγείας.
Συναντήσαμε την Ψυχολόγο – Παιδοψυχολόγο Ασπασία Τσολάκη, στο γραφείο της Λάρισας και είχαμε την ευκαιρία να συζητήσουμε για τα αίτια, τα συμπτώματα και τους τρόπους διαχείρισης της κατάθλιψης στους εφήβους.
Μέσα από την εμπειρία της και τις επιστημονικές της γνώσεις, μας εξηγεί πώς μπορούμε να βοηθήσουμε τα παιδιά μας να ξεπεράσουν τις δυσκολίες και να βρουν τη συναισθηματική ισορροπία που χρειάζονται.
Πρώτα σημάδια κατάθλιψης
Αναφορικά με τα σημάδια κατάθλιψης τα συμπτώματα μπορεί να είναι ανηδονία, δηλαδή το ο έφηβος να μην θέλει να δεσμευτεί σε δραστηριότητες που στο παρελθόν του έδιναν ευχαρίστηση.
Επίσης, είναι αρνητικές σκέψεις για τον εαυτό και για το μέλλον και συναισθήματα αναξιότητας.
Η ευερεθιστότητα, δηλαδή να βλέπουμε πολύ έντονα νεύρα και θυμό, χωρίς να υπάρχει κάποια προφανή αιτία.
Επίσης είναι πάρα πολύ συχνή η σωματοποίηση, δηλαδή συχνοί πονοκέφαλοι ή πόνοι στην κοιλιά.
Η αδυναμία συγκέντρωσης, το παιδί δεν μπορεί να συγκεντρωθεί στο σχολείο και στα μαθήματα του, καθώς επίσης και προβλήματα στον ύπνο ή ένα παιδί δεν μπορεί να κοιμηθεί ή κοιμάται πάρα πολλές ώρες χωρίς να μπορεί να ξυπνήσει.
Προβλήματα στη διατροφή. Υπερβολική όρεξη για φαγητό ή ανορεξίες, ενώ τέλος στους εφήβους μπορεί να παρατηρήσουμε και αυτό είναι και το πιο ανησυχητικό, μία τάση για αυτοτραυματισμούς, καθώς και αυτοκτονικό ιδεασμό.
Βασικοί παράγοντες που οδηγούν στην κατάθλιψη
Οι αιτίες είναι πολλές και ποικίλουν, ανάλογα με το οικογενειακό περιβάλλον και με την προσωπικότητα του κάθε εφήβου.
Σε γενικές γραμμές οι αιτίες μπορεί να είναι πάρα πολύ έντονη πίεση από το σχολικό περιβάλλον και από τις σχολικές απαιτήσεις.
Κακές σχέσεις με μέλη της οικογένειας μπούλινγκ στο σχολείο ή κακές διαπροσωπικές σχέσεις με φίλους και συμμαθητές στο σχολείο.
Χαρακτηριστικά προσωπικότητας επίσης θα λέγαμε πως μπορούν να οδηγήσουν σε κατάθλιψη, όπως είναι η τελειομανία, η χαμηλή αυτοεκτίμηση.
Ενώ τέλος συμβάντα ζωής μπορούν να οδηγήσουν τον έφηβο σε κατάθλιψη, όπως είναι ένα διαζύγιο ή ένας θάνατος ενός πολύ κοντινού οικογενειακού προσώπου.
Τέλος, η σύγκριση με τα social media και με μη ρεαλιστικά πρότυπα είναι κάτι το οποίο οδηγεί πολλές φορές στον έφηβο σε κατάθλιψη, ειδικά όταν έχουμε χαμηλή αυτοεκτίμηση, καθώς συνεχώς συγκρίνεται με μη ρεαλιστικά πρότυπα σε μία ηλικία που η εικόνα και η εμφάνιση διαδραματίζουν πολύ σημαντικό ρόλο.
Υποστήριξη από τους γονείς στην κατάθλιψη
Οι γονείς μπορούν να βοηθήσουν τα παιδιά τους αρχικά ακούγοντας τα ενεργητικά, δηλαδή προσεγγίζουμε το παιδί και προσπαθούμε να καταλάβουμε τι είναι αυτό το οποίο του συμβαίνει και τι βρίσκεται πίσω από αυτά τα καταθλιπτικά συμπτώματα που εμφανίζει.
Ακούμε ενεργητικά και προσεκτικά χωρίς να κρίνουμε και χωρίς να ασκούμε αρνητική κριτική σε αυτά τα οποία θα ακούσουμε.
Επίσης, είναι πάρα πολύ σημαντικό να διδάξουμε στα παιδιά μας τεχνικές διαχείρισης κρίσεων με το να τους αναφέρουμε δικά μας παραδείγματα επίλυσης προβλημάτων, έτσι ώστε να τα βοηθήσουμε να νιώσουν ικανά να αντιμετωπίσουν οποιαδήποτε δυσκολία τους προκύψει.
Ιδιαίτερα καλό είναι επίσης να συμμετέχουμε στις δραστηριότητες που καλλιεργούν την κριτική του σκέψη και την επικοινωνία, όπως είναι αθλητικές δραστηριότητες, οι καλλιτεχνικές δραστηριότητες ανάλογα με τη φύση του παιδιού και με τα ενδιαφέροντά τους.
Ενώ τέλος είναι πάρα πολύ σημαντικό οι γονείς να αναλάβουν πρωτοβουλία για να αναζητήσουν επαγγελματική βοήθεια, εφόσον βλέπουν ότι το παιδί βυθίζεται στην κατάθλιψη και δεν μπορούν οι ίδιοι να βοηθήσουν αποτελεσματικά.
Σχολείο & Εκπαιδευτικοί
Ο ρόλος του σχολείου και των εκπαιδευτικών μπορεί να είναι καταλυτικός σε ένα παιδί με κατάθλιψη, καθώς κάποιες φορές οι γονείς δεν αναγνωρίζουν τα συμπτώματα τα οποία είναι εμφανή στο σχολείο.
Το σχολείο είναι το δεύτερο μέρος στο οποίο το παιδί περνάει το μεγαλύτερο χρόνο της ζωής του, οπότε μπορεί να λειτουργήσουν σαν πρώτη γραμμή ενημέρωσης των γονέων.
Επίσης, το σχολείο παρέχει μιας μορφής υποστήριξη, μέσα από τους ψυχολόγους και τους κοινωνικούς λειτουργούς, οπότε θα μπορούσε το παιδί να λάβει πρώτα κάποια υποστήριξη εκεί.
Επιπλέον, ένας καθηγητής, ένας δάσκαλος, μπορεί να λειτουργήσει θεραπευτικά και ανακουφιστικά, καθώς τα παιδιά αισθάνονται ότι δεν είναι μόνα κι ότι υπάρχουν άνθρωποι που ενδιαφέρονται για αυτα.
Θεραπείες & Προσεγγίσεις για την κατάθλιψη
Η πιο διευρυμένη θεραπεία είναι η γνωστικoσυμπεριφορική προσέγγιση, όπου με λίγα λόγια είναι τεχνικές επίλυσης προβλημάτων και διαχείρισης άγχους , με αποτέλεσμα το παιδί να μπορέσει να αποβάλλει τις αρνητικές σκέψεις και να τις μεταβάλει σε θετικές.
Οπότε υπάρχουν θεραπείες οι οποίες επιφέρουν πολύ θετικά αποτελέσματα και ίαση της κατάθλιψης με ακόμα μεγαλύτερα αποτελέσματα όταν συνεργάζονται και οι γονείς ώστε να υποστηρίξουν τον έφηβο.
Ζώντας μια εφηβεία με κατάθλιψη
Τέλος, οι έφηβοι μπορούν να αναπτύξουν θα λέγαμε μια ψυχική ανθεκτικότητα, ιδιαίτερα όταν αναπτύσσουν την κοινωνικότητά τους, καθώς μέσα από την κοινωνικότητα ενισχύουν, την επικοινωνία και την αυτοπεποίθησή τους, με αποτέλεσμα να αισθάνονται περισσότερα θετικά συναισθήματα για τον εαυτό τους.
Επίσης η υποστήριξη από την οικογένεια και από το συγγενικό περιβάλλον παίζει μεγάλο ρόλο. Έτσι αισθάνεται ότι δεν είναι ποτέ μόνος και ότι όποτε χρειαστεί υπάρχουν άνθρωποι οι οποίοι θα τον ακούσουν και θα ενδιαφερθούν πραγματικά για εκείνον.
Οπότε για να χτίσουμε μια ψυχική ανθεκτικότητα που είναι και το ζητούμενο της ενήλικης ζωής, πρέπει από μικρή ηλικία να έχουμε στο νου μας ότι τα παιδιά χρειάζονται επικοινωνία, σύνδεση και κατανόηση έτσι ώστε να δημιουργηθούν ενήλικες οι οποίοι μπορούν να ανταπεξέλθουν στις δυσκολίες της ζωής και να βλέπουν τα πράγματα με ένα θετικό πρόσημο.
Ασπασία Τσολάκη
Ψυχολόγος – Παιδοψυχολόγος MSc
Ασκληπιού 21, Λάρισα
www.aspasiatsolaki.gr
Facebook – Instagram
